سقز، شهری تاریخی و زیبا در دل استان کردستان، با طبیعتی بکر، فرهنگی غنی و مردمانی مهماننواز، یکی از مقاصد دیدنی غرب کشور است که هنوز بسیاری از جاذبههای آن ناشناخته مانده است. این شهر با قدمتی چند هزار ساله، نهتنها یادگارهایی از دوران مادها و هخامنشیان در دل خود دارد، بلکه با چشماندازهای طبیعی خیرهکننده، کوههای سربهفلککشیده، چشمههای زلال، چشم هر گردشگری را به خود خیره میکند. اگر به دنبال سفری آرامشبخش و فرهنگی هستید، سقز میتواند انتخابی بینظیر باشد. در این مقاله از بلاگ پایانهها، به معرفی جاهای دیدنی سقز میپردازیم تا با زیباییهای این شهر دیدنی بیشتر آشنا شوید و شاید مقصد بعدی سفرتان را از همین حالا انتخاب کنید.
اگر پس از تماشای زیباییهای سقز تصمیم به سفر به پایتخت دارید، خرید بلیط اتوبوس سقز به تهران یکی از بهترین گزینهها برای یک سفر راحت و اقتصادی است.
جاهای دیدنی سقز
مکان های تاریخی سقز
غار كرفتو سقز
در میان چشماندازهای کوهستانی و آرامِ کردستان، غاری شگفتانگیز به نام کرفتو نهفته است که از ارزشمندترین و اسرارآمیزترین مکان های دیدنی سقز بهشمار میآید. این غار آهکیِ چهار طبقه با قدمتی چند هزار ساله، تلفیقی حیرتانگیز از طبیعت خام و معماری دستکند بشری است. راهروها، اتاقها و دالانهای پیچدرپیچ این غار، روایتگر حضور انسان در دورههای مختلف تاریخ هستند. مسیر دسترسی به غار آسان بوده و تنها با عبور از ۱۸۰ پله، میتوان وارد دنیایی رازآلود و باستانی شد.
آدرس: استان کردستان، شهر دیواندره، جاده دیواندره-سقز، جاده تکاب-ایرانخواه
کاروانسرای تاجوانچی؛ یادگاری تاریخی از جاهای دیدنی سقز
از میان بناهای تاریخی و اصیل غرب کشور، کاروانسرای تاجوانچی از جمله دیگر مکان های دیدنی سقز به شمار میآید. این کاروانسرای تاریخی که در همسایگی بازار سنتی سقز و حمام حاج صالح جای گرفته، با معماری قاجاری خود نمادی زنده از هویت فرهنگی این منطقه است. برخی این سازه را به نام «اتحاد» نیز میشناسند که بیانگر همکاری سه خانواده سازنده آن است. این اثر تاریخی با حیاط مرکزی مستطیلی، حجرههای اطراف، ستونهای آجری استوانهای و تزئینات ظریف ورودی، همراه با قوسهای نیمدایره و ستونهای چوبی در طبقه بالا، یکی از نمونههای برجسته معماری شمال غرب ایران به شمار میرود که بازدید از آن برای علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ سقز تجربهای فراموشنشدنی خواهد بود.
آدرس: استان کردستان، سقز، بافت قدیم شهر، بخش غربی حمام حاج صالح
کاخ دژ؛ بنایی باستانی در فهرست جاهای دیدنی سقز
کاخدژ زیویه با معماری باستانی و موقعیت کوهستانی خاص خود، یکی از مهمترین جاهای دیدنی سقز محسوب میشود که سالانه گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب میکند. این بنای سهطبقه با تالارها، اتاقهای تو در تو، ستونهای سنگی و دروازههایی باشکوه، روایتگر تمدنی کهن از دوران مادها و ماناها میباشد. موقعیت کوهستانی این دژ، دسترسی به آن را دشوار کرده و همین مسئله، به جذابیت و رمزآلودی آن افزوده است. در اینجا ورودی شرقی با پلههای سنگچین و دروازههایی مزین به کاشیکاریهای خیرهکننده، شما را به سفری در دل تاریخ میبرد. زیویه نهتنها گواهی از شکوه معماری باستانی است، بلکه بهعنوان یکی از آثار ملی ایران، جایگاه ویژهای در میراث فرهنگی کشور دارد.
آدرس: استان کردستان، ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی سقز، روستای زیویه
بازار سقز
در میان جاهای دیدنی سقز، بازار تاریخی این شهر همچون نبضی پر جنب جوش زندگی فرهنگی و اقتصادی منطقه را به نمایش میگذارد. این بازار که قدمت آن به دوران صفویه و زندیه بازمیگردد، از دو بخش اصلی به نامهای «میانقلعه» و «سرپچه» تشکیل شده و رودخانهی پوشیدهی ولیخان – که امروزه به خیابان فخررازی تبدیل شده – این دو بخش را از یکدیگر جدا میکند. با قدمزدن در میان راستهها و کوچههای پیچدرپیچ بازار، میتوان ردپای تاریخ را در آثار و معماری آن مشاهده کرد؛ یادگاریهایی که هر یک، برگهایی از گذشتهی پررنگ سقز را در خود جای دادهاند.
بازار سقز هنوز هم یکی از مراکز اصلی داد و ستد در منطقه به شمار میرود و نقش مهمی در تجارت میان ایران، عراق و ترکیه ایفا میکند. بازار بالا با کالاهای لوکس و بازار پایین با اقلام سنتی و کشاورزی، بازتابی از تنوع فرهنگی و اقتصادی این شهر هستند. حتی امروز نیز، با وجود تغییرات معماری، اصالت بازار حفظ شده و حضور خیاطان، تولیدیهای پوشاک و فروشگاههای محلی، فضایی زنده و پویا برای گردشگران ایجاد کردهاند.
آدرس: استان کردستان، مرکز سقز
همچنین اگر پس از گشتوگذار در سقز قصد دارید سری هم به بازارهای معروف بانه بزنید، پیشنهاد میکنیم مطلب بازار بانه را در سایت پایانهها بخوانید و پیش از سفر، با حالوهوای این بازار مرزی آشنا شوید.
حمام حاج صالح؛ اثری تاریخی در دل جاهای دیدنی سقز
حمام حاج صالح از مهمترین و ارزشمندترین آثار تاریخی سقز به شمار میآید که بنای اولیهی آن به دوران صفویه و ادامه آن در دورهی زندیه تکمیل شده است. این حمام با معماری سنتی ایرانی و سقف گنبدی، فضایی گرم و دلپذیر در دل کوهستانهای سرد کردستان فراهم میکند. حمام حاج صالح که به نام یکی از رجال برجسته سقز نامگذاری شده، از قدیمیترین حمامهای تاریخی این شهر است و به عنوان یکی از مکان های دیدنی سقز، هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب میکند. اهمیت این بنا تنها در معماری منحصربهفرد آن نیست، بلکه بازتابی از فرهنگ و آداب سنتی منطقه نیز محسوب میشود. ثبت این حمام در فهرست آثار ملی ایران، گواهی بر ارزش تاریخی و فرهنگی آن است.
آدرس: کردستان، سقز، خیابان فخری رازی
مکان های طبیعی سقز
روستای وزملا؛ روستایی بکر در دل جاهای دیدنی سقز
در حوالی ۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان سقز، روستای وزملا در میان مناظر بکر و چشمنواز کردستان خودنمایی میکند. نام این روستا برگرفته از واژهای ترکی به معنای «چشم» است و شاید زیبایی چشمنواز آن دلیل چنین نامگذاری شاعرانهای باشد. وزملا با چشمههای زلال و پرآبی همچون کانی ابراهیم، کانی خاتون و کانی جانه، چهرهای بهشتی به خود گرفته که هر مسافری را مجذوب میکند. در دل تاریخ نیز این روستا جایگاهی ویژه دارد؛ گفته میشود نادرشاه افشار روزی به این روستا آمده و زمینهای بسیاری را به شیخ سید احمد کاکهسور پیشنهاد داده، اما ایشان تنها بخش کوچکی از خاک وزملا را پذیرفت و باقی را به نادرشاه بخشید. بدون تردید، روستای وزملا یکی از شگفتانگیزترین جاهای دیدنی سقز برای علاقهمندان به طبیعت و تاریخ است.
آدرس: کردستان، شهرستان سقز، بخش مرکزی، دهستان میرده، روستای وزمله
منطقه سرشیو سقز؛ طبیعتی چشمنواز از جاهای دیدنی سقز
از میان مکان های دیدنی سقز، منطقه سرشیو در دسته بکرترین و تماشاییترین جلوههای طبیعت کردستان قرار میگیرد. این بخش با وسعتی بیش از ۹۳۰ کیلومتر مربع، از پلیسراه سقز آغاز شده و تا نقطه صفر مرزی عراق امتداد دارد. چشماندازهایی از کوههای بلند چون چهلچشمه، پرهژال، شاخهرش و شاخهگوره، همراه با چشمه زلال «کانی امام علی» و پوششی از گلهای رنگارنگ، چهرهای رؤیایی به این منطقه بخشیده است. در واقع آبوهوای کوهستانی و مناظر جنگلی، سرشیو را به مقصدی محبوب برای علاقهمندان به طبیعتگردی تبدیل کرده است. مردمان سختکوش این دیار، نسلبهنسل با کشاورزی، دامداری و مهماننوازی در دل طبیعت زندگی کردهاند؛ گویی که روح کوهها در وجودشان جریان دارد.
آدرس: کردستان، منطقه سرشیو، سقز - مریوان
دریاچه سد چراغویس؛ آینه طبیعت در میان جاهای دیدنی سقز
در میان کوهها و درههای مرتفع، سد چراغویس بهعنوان یکی از جذابترین جاهای دیدنی سقز شناخته میشود. این سد بر بستر رودخانه چم سقز و در نزدیکی روستایی به همین نام ساخته شده و آب زلال آن، به دلیل نبود ماهی، از شفافیت بینظیری برخوردار است. از زمان بهرهبرداری این سد در سال ۱۳۹۳، نهتنها آب مورد نیاز دهها روستا تأمین شده، بلکه این منطقه با چشماندازهای آرام و طبیعت بکر اطراف خود، به یکی از محبوبترین مقاصد طبیعتگردی تبدیل شده است. امروزه فضای دلانگیز اطراف دریاچه، فرصتی کمنظیر برای چادر زدن، اقامت شبانه، کوهپیمایی و دوچرخهسواری فراهم کرده و تجربهای متفاوت از سفر به سقز را پیش روی گردشگران میگذارد.
آدرس: کردستان، سقز، جاده میتو
روستای ترجان سقز؛ از زیباییهای جاهای دیدنی سقز
روستای ترجان در شمار جاهای دیدنی سقز، یکی از زیباترین روستاهای کوهستانی میباشد که با طبیعتی سرسبز و آرام، دل هر گردشگری را میرباید. این روستای تاریخی در دامنه کوه استاد مصطفی قرار گرفته و سرچشمه رودها و چشمههای زلال منطقه است. بهار و تابستان، بهترین زمان سفر به ترجان است؛ زمانی که گلهای خودرو، دشتها را رنگین میکنند و باغهای انگور، بادام و سیب طراوتی بینظیر به فضا میبخشند. مردم روستا با گویش کردی سورانی سخن میگویند و با کشاورزی، زنبورداری و صنایعدستی سنتی روزگار خود را میگذرانند. همچنین وجود مسجد تاریخی شیخ وسو با معماری بومی و سنگنبشتههای خود جلوهای فرهنگی به این روستا داده است. ترجان ترکیبی دلنشین از طبیعت، فرهنگ و اصالت است که سفر به آن خالی از لطف نخواهد بود.
آدرس: استان کردستان، شهرستان سقز، بخش مرکزی، دهستان ترجان، روستای ترجان
منطقه حفاظتشده عبدالرزاق؛ زیستگاهی شگفتانگیز در میان جاهای دیدنی سقز
منطقه حفاظت شده عبدالرزاق سقز یکی از مهمترین جاهای دیدنی سقز به شمار میآید که وسعتی بیش از ۴۳ هزار هکتار دارد و زیستگاه گونههای متنوع جانوری و گیاهی است. در این منطقه، بیش از ۸۰ گونه پرنده و ۱۷ گونه پستاندار زندگی میکنند که از جمله آنها میتوان به عقاب طلایی، لکلک، کبک، قوچ و شغال اشاره کرد. علاقهمندان به پرندگان میتوانند گونههای نادر و منحصر به فردی را در این زیستگاه طبیعی مشاهده کنند. علاوه بر جانوران، بیش از ۳۵۰ گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده که شامل گیاهانی چون مرزه، گون، بادام وحشی و زنبق است. شرایط آبوهوایی مساعد و مراتع سرسبز عبدالرزاق، این منطقه را به محلی ایدهآل برای حفظ حیات وحش تبدیل کرده است. وجود آثار تاریخی مانند تپه باستانی زیویه نیز بر جذابیت این منطقه افزوده و تجربهای متفاوت را برای گردشگران رقم میزند.
آدرس: کردستان، سقز، شرق سقز – منطقه حفاظتشده عبدالرزاق
سوغات مشهور سقز
1. خوراکیهای سنتی و خوشمزه
سقز پر است از طعمهای بهیادماندنی. شیرینی کنجدی و کاک مخصوص از جمله شیرینیهای معروف آن هستند که در مناسبتهای محلی و مهمانیها جایگاه ویژهای دارند. نان برنجی با طعم لطیف و بافت خاصش، و نان برساق که یکی از نانهای سنتی و محبوب مناطق کردنشین است، از دیگر خوراکیهای جذاب این شهر به شمار میروند. همچنین بادام سوخته و عسل طبیعی منطقههای کوهستانی سقز، طعمی متفاوت و انرژیبخش دارند.
2. صنایعدستی و هنرهای سنتی
هنر در جان مردم سقز ریشه دارد. کلاش بافی (نوعی کفش سنتی)، قالیبافی و نازککاری چوب از هنرهای اصیل و زیبای این منطقه هستند که با دقت و ظرافت بالا ساخته میشوند. این محصولات، نهتنها زیبایی بصری دارند بلکه بخشی از فرهنگ زندگی روزمره مردم کردستان را بازتاب میدهند.
3. سازهای سنتی
سقز همچنین در زمینه موسیقی سنتی کُردی جایگاه خاصی دارد. تنبور سازی و ساخت دف از جمله هنرهای سنتی این منطقه است که به دلیل استفاده در مراسم عرفانی و موسیقی محلی، بسیار ارزشمند و نمادین هستند.
اگر به دنبال تجربهای ناب از فرهنگ کردی هستید، بازدید از جاهای دیدنی سقز و خرید سوغات اصیل آن، سفرتان را تکمیل خواهد کرد. این سوغات نهفقط خوردنی یا تزئینی، بلکه حامل روح مردم این دیارند.
غذای محلی سقز
آش
آش دانه کولانه و آش عدس بلغور، با ترکیبی از حبوبات مغذی و سبزیهای کوهی بومی، از معروفترین آشهای کردی هستند. این آشها علاوه بر طعم دلچسب، نمادی از سادگی و خلاقیت زنان کُرد در تهیه غذاهایی سالم و مقوی با کمترین مواد اولیه به شمار میروند.
خورشت
طبیعت کردستان سرشار از گیاهان خودروست و این ویژگی در خوراک سنتی کردستان نقش مهمی دارد. خورشتهایی مثل ریواس، تره کردی و گیلاخه، با طعمی ملایم و گاه ترش، حس طراوت طبیعت را در سفرههای کردی زنده میکنند. این خورشتها بیشتر در فصل بهار تهیه میشوند؛ زمانی که گیاهان وحشی کوهی در اوج تازگی و عطر خود هستند.
نان
در گوشهوکنار روستاهای کردستان، نانهای محلی جایگاه ویژهای دارند. کلانه، نانی نازک با ترکیب سبزی کوهی از جمله معروفترین نانهای کردستان است. این نان اغلب روی ساج پخته میشود و در کنار دوغ محلی، یک وعدهی سبک اما کامل بهشمار میرود. در کنار کلانه، شلکینه نیز نانی است که بیشتر در مراسم سنتی و عروسیها پخته میشود و ظاهری خاص و طعمی شیرین دارد.
غذاهای محلی
در کنار آش و نانهای محلی، غذاهایی مثل قایرمه (نوعی کوفته گوشتی)، شیشکباب کردی و یکاوه، از جمله خوراکهایی هستند که در مهمانیها یا روزهای خاص تهیه میشوند. این غذاها نشاندهندهی ذوق، سلیقه و مهماننوازی مردم کرد هستند.
اگر تصمیم گرفتهاید پس از بازدید از سقز به مقصد خود بازگردید، میتوانید از طریق ترمینال سقز در سایت پایانهها بلیط اتوبوس خود را بهراحتی تهیه کنید و سفر برگشتتان را بدون دغدغه برنامهریزی نمایید.
کلام آخر
در مجموع، کردستان سرزمینی است سرشار از زیباییهای طبیعی و فرهنگی که هر مسافر را به تجربهای متفاوت و دلنشین دعوت میکند. در میان جاهای دیدنی سقز، کوههای پوشیده از درخت، روستاهای تاریخی و دشتهای پهناور، هر کدام داستانی منحصربهفرد برای گفتن دارند. مردمان کردستان با مهماننوازی گرم و فرهنگی اصیل، فرصتی کمنظیر برای آشنایی با سنتها و سبک زندگی ساده اما پرمعنای خود فراهم میکنند. سفر به این دیار، با برنامهریزی مناسب، تنها دیداری از طبیعت بکر نیست؛ بلکه تجربهای عمیق از فرهنگ، تاریخ و هویت مردمی است که خاطرهاش برای همیشه در ذهن مسافر باقی میماند.
